SPSS tez analizi süreci ile ilgili faydalı bilgiler

SPSS tez analizi

Ülkemizde yeni üniversitelerin açılması ile birlikte yüksek lisans ve doktora programlarının sayısı da artış göstermiştir. Dolayısı ile lisans üstü eğitim alan araştırmacıların sayısında ciddi bir artış yaşanmıştır. Çalışmalarında nicel araştırma yöntemlerini kullanan araştırmacılar tez verilerini daha çok spss programı kullanarak analiz etmeyi tercih etmektedir. SPSS programının kullanım alanının geniş olması, onun bilim dünyasında daha çok tercih edilmesini sağlamıştır.

Bu noktada, spss programı ile ilgili bilgi vermek faydalı olacaktır. Zira çoğu araştırmacı spss programı ile tez analizi sürecinde tanışmaktadır. Aslında yüksek lisans veya doktora sürecinde spss ile ilgili farklı dersler alınmaktadır fakat çoğu zaman bu dersler verimli olmamaktadır. SPSS programının açılımı Statistical Package for the Social Sciences olarak ifade edilmiştir. Türkçe karşılığı sosyal bilimler için istatistik paket programı şeklindedir. Pazar araştırmacıları, sağlık araştırmacıları, anket çalışmaları, devlet kurumlarının araştırmaları, eğitim araştırmacıları, pazarlama çalışmaları gibi sosyal bilimler alanında toplanan verilerin çözümlenmesinde spss programı sıklıkla kullanılmaktadır. SPSS basit analizlerden çok değişkenli kompleks analizlere kadar çok çeşitli analizlerin yapılmasına fırsat vermektedir. SPSS programında elde edilen sonuçlara ilişkin farklı grafik türleri de elde edilebilmektedir. Tezinizin analizleri için gerekli olacak SPSS programının deneme sürümünü buradan indirebilirsiniz. Bu makalede araştırmacıların tez verilerinin çözümünde spss analiz sürecini nasıl takip etmeleri gerektiği hakkında önemli bilgiler de sunduk.

spss bağımsız örneklem t testi menüsü

SPSS tez analizi sürecinde araştırmacılar almış oldukları derslerdeki bilgileri kullanarak kendi analizlerini yapabilirler. Bunun için biraz geriye dönüp ders notlarını karıştırmak ve bazı kitapları okuyarak takip etmek faydalı olacaktır. Fakat bazı araştırmacılar için spss tez analizi süreci içinden çıkılmaz bir hal alabilmektedir. Özellikle spss analizinde bazı analiz tekniklerini yapmak ve sonuçları yorumlamak ileri düzey bilgi ve beceri gerektirmektedir. Bu nokta da ilgili analizlere yönelik eğitici videolar izlenebilir, uzmanlar ile iletişim kurulabilir. Bu şekilde tez için gerekli spss analizleri gerçekleştirilebilir. Bir diğer seçenek ise spss tez analizi için profesyonel destek almaktır. Ülkemizde kurumsal olarak spss analizleri konusunda destek firmaların bulunduğu bilinmektedir. Örneğin, "neoistatistik" bu firmalar arasında önemli bir yere sahiptir. SPSS tez analizi konusunda destek veren firmaların birçoğunun ise aracı kuruluş olduğu, çoğunun bünyesinde istatistik uzmanı çalıştırmadığını tahmin etmekteyiz. Bu bakımdan spss tez analizi işlemlerini firmalara teslim etmeden önce analizinizi yapacak olan uzman ile birebir görüşmek istediğinizi belirtmeniz faydalı olacaktır. Profesyonel destek almayıp kendi analizlerini yapmak isteyen araştırmacılara şu önerileri sunuyoruz;

1. Öncelikle tezinizin hipotezlerini veya alt problemlerini gözden geçirin: Unutmayın her bir hipoteze karşılık bir spss analizi yapmalısınız. 
2. Hipotezleriniz veya alt problemleriniz için gerekli spss analizlerinin ne olduğunu belirleyin: Hipotezlerinizin test edilmesi için en uygun spss analiz tekniğinin ne olduğunu belirlemeye çalışın, bunun için daha önce yapılmış çalışmaları veya kitaplardaki örnekleri inceleyebilirsiniz.
3. Teziniz için yapılması gereken spss anlizi için bir adım atın: SPSS tez analizi için gerekli kaynakları tarayın. Kaynaklarda izlenen süreci adım adım takip etmeye çalışın. Uygulanan tekniği kendi verilerinize uyarlayarak kullanmaya çalışın.
4. Teziniz ile ilgili daha önce yapılmış benzer çalışmaların spss tez bulgularını gözden geçirin: SPSS analizi yapmak kadar sonuçların yorumlanması da önemlidir. Önceki çalışmaların yorumlama kısmında izlediği süreç size ilham verebilir, sizin çalışmanızı yazmanızı kolaylaştırabilir. 
5. Danışmanınızdan veya uzman bir araştırmacıdan destek alın: Bunları yazmak kadar yapmak kolay değil dediğinizi duyar gibiyim. Evet spss tez analizi sürecinde tüm işlemleri yapmak ciddi bilgi ve beceri gerektirebilmektedir. Belki bunun danışmanınız veya bir uzman ile sürekli iletişim halinde olmanız gerekebilir.

Yeterli zamanınız yok ise  profesyonel destek almanızı öneriyorum. Bunun için benimle de iletişim kurabilirsiniz. Çalışmalarınızda başarılar dilerim.

SPSS de Diskriminant analizi

Diskriminant Analizi

-logistik regresyona çok benziyor

-logistik regresyon,bağımlı değişken iki kategorili, yani ikilemli olduğunda daha etkili,

-logistik reresyon analizinin varsayımlarını karşılamak daha kolay,

-varsayımları karşılandığında diskriminan ananlizi  daha güçlü sonuçlar üretiyor,

-diskriminan analizinde bağımlı değişkenler sürekli, bağımsız değişkenler sınıflamalı değişken oluyor (garip ama böyle)


Örnek
-öz yeteklik kaynakları, matematik başarısı düşük, orta ve yüksek olduğunu bildiğimiz öğrencileri ayırmada ne kadar etkili? Ve bu ayırmada hangi öz-yeterlik kaynağı daha fazla etkilidir?

Bağımlı değişkenler: Öz-yeterlik kaynakları (kişisel deneyimler, dolaylı yaşantılar, sosyal iknalar, fizyolojik durumlar)

Bağımsız değişkenler: Matematik başarı grupları

sonraki yayınlarımda örnek bir uygulama hazırlamaya çalışacağım.

Anket nedir? Anket nasıl hazırlanır? Adım Adın Anket Hazırlama Basamakları...

Anket sistematik veri toplama yöntemlerinden biridir. Anket yöntemi, sosyal bilimler alanında veri toplamak için en çok kullanılan yöntemlerin başında gelmektedir. Anket yöntemi ile çok kısa zamanda çok fazla kişiye ulaşılarak veri toplanabilir. Elde edilen veriler analiz edilerek genellemeler yapılabilir.

Anket yöntemini kullanacak kişi, anketin sonuçlarını genelleyeceği (evren), ve anketi uygulayacağı (örneklem) hedef kitleyi önceden belirlemelidir. Araştırmasının amacına göre hangi örnekleme yöntemini (evrenden örneklem oluşturma yöntemleri) kullanacağını bilmelidir. Örnekleme yöntemlerini başka bir dersimizde ele alacağız.

Genel olarak iki tür anket bulunmaktadır;
1-Yapılandırılmış Anketler
2- Yapılandırılmamış Anketler

Yapılandırılmış Anketler: Cevapları şıklar veya listeler haline getirilerek katılımcılara uygulanan anket türüdür. Bu anket türünde katılımcılar kendilerine sunulan seçeneklerin dışına çıkamazlar. Araştırmalarda en çok kullanılan anket türü, yapılandırılmış anket türüdür. Günümüzde gelişen teknoloji ile bir çok anket hazırlama ve okuma programı geliştirilmiştir. Bu programlar ile araştırmacılar anketlerini istedikleri gibi tasarlayabilmekte ve çok kısa zamanda okutabilmektedir. Aşağıda yapılandırılmış bir anket örneği yer almaktadır;

Yapılandırılmış anketlerde, Likert tipi bir ölçek ile ya da çoktan seçmeli cevap seçenekleri ile katılımcıların görüşlerini belirtmeleri istenir.

Yapılandırılmamış Anketler: Bu anket türünde, katılımcıların açık uçlu sorma, boşluk doldurma, kompozisyon yazdırma, listeleme yöntemlerini kullanarak sorulara cevap vermesi sağlanır. Bu anket türü ile daha farklı ve derinlemesine bilgi edinme olasılığı yüksektir. Diğer yandan, yapılandırılmamış bir anketin değerlendirmesi zor ve oldukça zaman alıcı olabilir. Bu bakımdan yapılandırılmış anketlere göre yapılandırılmamış anketler daha az tercih edilmektedir. Aşağıda yapılandırılmamış anket soruları yer almaktadır;

1-Aylık gelirinizi yazınız:.......................................................TL (Boşluk doldurma yöntemi)
2-Türkiye'nin PISA 2015 sınavındaki matematik performansını nasıl değerlendiriyorsunuz? Kısaca yazınız (açık uçlu soru yöntemi)
3-Aldığınız hizmetin kalitesini artırmak için neler yapılmasını önerirsiniz? Kısaca yazınız (Listeleme yöntemi)
4-Sizce matematik kaygısını azaltmak için neler yapılmalıdır? Kısaca açıklayınız. (Açık uçlu soru yöntemi)

Adım Adım Anket Hazırlama Süreci

1- Araştıracağınız konuyu temsil eden tüm özellikleri not edin,literatür tarayın (benzer anketlerden ilham alın!), beyin fırtınası yapın, araştırma konunuzu temsil eden, ortaya koyan, çok sayıda ifade yazmaya çalışın.

2- Yazdığınız maddelerden benzer olanları eleyin, hangi maddelerin araştırma konusunu daha iyi temsil ettiğini belirlemek için alan uzmanı görüşü alın (danışmanınız, hocanız...), madde sayısını azaltmaya çalışın, unutmayın anketinizin uzunluğu katılımcıların samimi cevaplar vermesini etkileyecektir. Bu da araştırmanızın geçerliğini sınırlayacaktır. Anketin amacına hizmet etmeyen maddeleri anketinizden mutlaka çıkarın!

3- Maddeleri olabildiğince kısa, açık ve net yazmaya çalışın. Anket maddelerinizin herkes tararından aynı biçimde anlaşıldığından emin olun (Pilot çalışma-ön uygulama mutlaka yapın!).  Maddelerin açık net bir şekilde yazıldığından emin olmak için bir dil bilimciden destek alabilirsiniz. Belirsiz yanlış yorumalanabilecek kelime ve ifadelerden kaçının. Birbiri ile çelişen cevap seçenekleri vermekten sakının. Katılımcıları belirli cevaplara yönlendiren ifadeleri kullanmayın.

4- Ankette yer alan her bir madde belirili bir özelliği temsil etmelidir. Birden çok özelliği temsil eden maddeler katılımcının kafasını karıştırır. Doğru cevap vermesini engeller. Bunun için maddelerinizde "ve", "ya da" bağlaçlarını kullanmayın, maddeniz mümkünse tek bir yüklemden oluşsun. Aynı madde içinde iki ayrı konu olmasın.

5- Anketiniz için doğru Likert tipi cevaplama yöntemlerini kullanın. Bu yöntemlerde "tamamen katılıyorumdan" dan "hiç katılmıyorum"a veya "en çok önemli"den "en az önemli"ye veya "benim için tamamen uygun"dan "benim için hiç uygun değil"e doğru cevap dereceleri kullanılabilir.

1 KESİNLİKLE KATILMIYORUM

2 KATILMIYORUM

3 KARARSIZIM

4 KATILIYORUM

5 KESİNLİKLE KATILIYORUM

A. HİÇ TATMİN OLMADIM

B. TATMİN OLMADIM

C. KARARSIZIM

D. TATMİN OLDUM

E. ÇOK TATMİN OLDUM

A. ÇOK KÖTÜ

B. KÖTÜ

C. ORTA

D. İYİ

E. ÇOK İYİ

6- Anket maddelerini cevaplandırmak için farklı cevaplama formatları da kullanılabilir;

7- Anketinizin başına araştırmanızın amacına göre, katılımcıların özelliklerini ortaya koyan profil soruları veya demografik sorular koyun.

Cinsiyetiniz .....K ( ) .............E ( )
Yaşınız..........................................
Aylık Geliriniz...............................................TL
Mesleğiniz............................................................
Kıdem yılınız..................................................
Çocuk sayınız...........................................................
Eviniz kiramı? EVET ( )    HAYIR ( )

8- Anketinizin başına etkili bir giriş ekleyin. Burada yapacağınız araştırmanın öneminden ve amacından kısaca bahsedebilirsiniz. Anket sorularının nasıl cevaplanacağı hakkında çok kısa bilgi verebilirsiniz.

9- Ankete son şeklini verdikten sonra hedef kitleye (örneklem-katılımcılar) uygulamadan önce mutlaka pilot uygulama (5-10 kişi) yapın. Pilot uygulama sonucunda anketinizi tekrar gözden geçirin, gerekli ise bazı maddeleri çıkarın veya yeniden yazın.


Evet sonunda anketiniz hazır, biraz zahmetli ve uzun bir iş anket hazırlamak, Eee bilim insanı olmak kolay değil :-)


Başka bir dersimizde örnekleme yöntemlerini ve anketler için SPSS'de geçerlik ve güvenirlik analizlerinin nasıl yapılacağını anlatmaya çalışacağım.

Konu ile ilgili sorularınıza cevap bulmak  ve anket hazırlama sürecinde destek almak için bana ulaşabilirsiniz.