Korelasyon Nedir? Korelasyon Analizi

Korelasyon nedir?

Korelasyon iki değişken arasındaki doğrusal ilişkinin derecesini ve yönünü açıklayan bir kavramdır. İlişki hesaplamalarında veya ilişki analizlerinde bu kavram sıklıkla kullanılmaktadır. Yapılan analiz ve hesaplamaların nihai amacı ele alınan değişkenler arasındaki ilişkinin gücünü ve yönünü ortaya koymak için standart bir değer elde etmektedir. Bu standart değer korelasyon katsayısı olarak adlandırılmakladır. Korelasyon katsayısı R ile gösterilmektedir.

İlişkinin gücü ve yönü ile ilgili daha fazla bilgi vermekte fayda görüyorum. Korelasyon katsayısı +1 ile -1 arasında değerler alır. ±1 değerine yakın katsayılar güçlü ilişkileri ifade etmektedir. 0 ile ±0,29 arasındaki katsayılar düşük düzey, ±0,30 ile ±0,69 arasındaki katsayılar orta düzey ve ±0,70 ve üzerindeki katsayılar ise yüksek düzey ilişkileri göstermektedir.

Pozitif katsayılar, ele alınan değişkenlerden biri arttıkça diğerinin de arttığını göstermektedir. Negatif katsayılar ise ele alınan değişkenlerden biri arttıkça diğerinin azaldığını göstermektedir. Bir örnek üzerinde bu durumu açıklayalım.

Yukarıdaki grafikte tutum ve başarı puanları arasındaki ilişkiyi görmekteyiz. Kırmızı çizgi doğrusal ilişkinin yönünü ve gücü göstermektedir. İlişkinin gücü arttıkça kırmızı çizginin siyah çizgiye yaklaşması beklenmektedir. Bu iki değişken arasındaki korelasyon katsayısı R=0,44 olarak hesaplanmıştır. Yani tutum ile başarı puanları arasında orta düzeyde pozitif yönlü bir ilişki söz konusudur. Tutum puanları arttıkça başarı puanları da artmaktadır.

Korelasyon Hesaplama, İlişki Hesaplama

Elimizdeki verilerin özelliklerine göre farklı teknikler kullanarak korelasyon diğer adı ile ilişki hesaplayabiliriz. Başlıca korelasyon hesaplama teknikleri şu şekilde sıralanabilir; Pearson korelasyon, Spearman korelasyon ve Kendall’s tau-b korelasyon tekniği. Verilerimiz ölçek tipinde, sürekli ve normal dağılıma sahip ise Spearman korelasyon analiz tekniğini kullanabiliriz. Verilerimiz kategorik ve sıralamalı ise Spearman korelasyon analiz tekniğini seçmeliyiz. Hangi ilişki analizini kullanırsak kullanalım her birinde korelasyon katsayısı elde ederiz ve bunu yorumlamaya çalışırız.  

SPSS ile Korelasyon analizi

Korelasyon analizi birçok program ile gerçekleştirilebilir. Örneğin excel üzerinden başka bir program kullanmadan iki veri seti arasındaki ilişkiyi gösteren bir katsayısı elde edilebiliriz. Bunun için =korelasyon (veri seti 1, veri seti 2) excel formülünü yazmamız yeterli olur. Fakat bu yöntemde sadece korelasyon katsayı hesaplarız. Korelasyon değerinin istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığını ise göremeyiz.

SPSS sosyal bilimlerde en çok kullanılan programlardan biridir. Spss ile korelasyon hesaplamanın nasıl yapıldığını adım adım anlatmaya çalışacağım. SPSS programının deneme sürümünü buradan indirebilirsiniz.

Aralarındaki ilişkileri hesaplamak istediğimiz değişkenler tutum ve başarı olarak isimlendirilmiş ve spss programına aktarılmıştır. 

Korelasyon analizi için Analyze meüsünden Correlate sekmesine oradan da Bivariate sekmesine tıklıyoruz.

                                                                                                                                                                 

Bir sonraki adımda karşımıza yeni bir pencere açılıyor. Aralarında ilişki hesaplamak istediğimiz değişkenleri karşı tarafa sürüklüyoruz. Ayrıca, daha önce bahsettiğim gibi verilerimizin özelliklerini dikkate alarak korelasyon analiz tekniğimizi seçiyoruz. Pearson korelasyon analizi otomatik seçili olarak karşımıza çıkıyor. OK düğmesine tıklıyoruz.

Karşımıza korelasyon analizi sonuçlarına ilişkin bir tablo çıkıyor. Tabloda birçok değer var, bunlar kafanızı karıştırmasın. Tabloda başarı değişkeninin kendisi ile olan ilişkisi 1 olarak ifade edilmiştir. Başarının tutum ile olan ilişkisi ise 0,442 olarak ifade edilmiştir. Bu değer orta düzeyde pozitif yönlü bir ilişkinin var olduğunu ifade etmektedir. Bu katsayının yanındaki ** simgesi ise ilişkinin istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığı hakkında bilgi vermektedir. Tablonun altındaki açıklamada da belirtildiği gibi hesaplanan korelasyonun 0,01 düzeyinde anlamlı olduğunu söyleyebiliriz. Sonuç olarak, tutum ve başarı arasında orta düzeyde pozitif yönlü ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkinin bulunduğunu söyleyebiliriz (r=0,442; p<0,01).